گیمیفیکیشن چیست؟
دنیای کسب و کار و تجارت یک دنیای گسترده و عظیم است و ممکن است که در این جهان گسترده با مفاهیم و واژه‌های گوناگونی مواجه شده باشید. از جمله مفاهیم بسیار کاربردی در عرصه‌ی بیزینس و کسب و کار، گیمیفیکیشن است. سوال اینجاست که گیمیفیکیشن چیست؟ اگر بخواهیم این کلمه را به فارسی معنی کنیم، معادل آن به معنی بازی پردازی یا بازیوار سازی و یا بازی سازی می‌باشد که معنی کلی و مفهومی آن تطابق بیشتری با کلمه‌ی بازی وارسازی دارد. حال به سراغ بررسی مفهوم و معنای کلی این عبارت می‌رویم؛ در واقع معنای بازیوار سازی بکارگیری عناصر و ویژگی‌های یک فضای بازی گونه در زمینه‌های مختلف است به طریقی که با استفاده از این عناصر، به اهداف و خواسته‌های اصلی خود دست پیدا کنیم. به عبارت دیگر از طریق بکار بردن عناصر مختلف بازی گونه و سرگرمی‌ها در زمینه‌های کاری گوناگون، رغبت بیشتری به انجام کارهای مختلفی که تمایلی به انجام دادن آن‌ها را نداریم پیدا می‌کنیم و انجام آن‌ها دیگر برای ما سخت نخواهد بود. برای این که معنی این عبارت را صریح‌تر بیان کنیم، از یک مثال ساده استفاده می‌کنیم؛ فرض کنید که برای خریداری ترشیجات به یک فروشگاه می‌روید. در این فروشگاه انواع و اقسام ترشی‌ها وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را تست کنید. در این فروشگاه یک دکه است که شما با خرید کردن از محصولات آن می‌توانید در یک مسابقه شرکت کنید و با برنده شدن در این مسابقه، تخفیف بسیار خوبی به شما تعلق خواهد گرفت تا بتوانید از محصولات دیگر این فروشگاه خریداری کنید. در این مثال می توانید گیمیفیکیشن را به وضوح مشاهده کنید.
کاربردهای گیمیفیکیشن
خب حال به قسمت جالب‌تر قضیه می‌رسیم؛ یعنی کاردبرهای بسیار زیاد گیمیفیکیشن. در واقع با آشنایی با مفهوم این عبارت می‌توانید به خوبی کاربردهای گسترده‌ی آن را بفهمید و بدانید که ساختار کلی این عبارت و معنا و مفهوم اصلی آن، چه استفاده و نقش مهمی در زندگی ما دارد. در واقع با دانستن معنی و مفهوم اصلی این کلمه به این پی می‌بریم، که چه استفاده‌های متنوع و بی‌شماری از مفهوم آن در زندگی ما می‌شده و ما خواه و ناخواه به سادگی از این کاربردها گذر کرده و آن‌ها را نادیده گرفته‌ایم. استفاده‌ی بی چون چرا از گیمیفیکیشن در زمینه‌های متنوعی همچون محیط‌های کاری و اداری، کسب و کار و تجارت، توسعه‌ی تجارت و کسب و کار، بازاریابی موثر و مفید، آموزش و محیط‌های گوناگون آموزشی، در زمینه‌های استخدامی و جذب نیرو برای کارها و مشاغل مختلف و همچنین در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی غیر قابل چشم پوشی است و نمی‌توان تاثیر گسترده و بی چون چرای این واژه در این زمینه‌ها را نادیده گرفت. در سیستم آموزشی، استفاده‌ی موثری از این مفهوم به عمل آمده و تاثیر آن به وضوح قابل مشاهده است؛ مثلا در یک اپلیکیشن برای آموزش دادن زبان انگلیسی، افراد می‌توانند شیوه‌ی تلفظ کلمات توسط خود را با شیوه‌ی تلفظ کلمات توسط ربات این اپلیکیشن مقایسه کرده و به نوعی آموزش برای آن‌ها آسان‌تر شود و جذابیت بیشتری داشته باشد.
نمونه‌های بکارگیری گیمیفیکیشن در کشور ایران
در کشور ایران نیز مانند سایر نقاط جهان از گیمیفیکیشن در عرصه‌های بسیار متنوعی استفاده شده است و نمی‌توان منکر کاربرد گسترده‌ی آن در کشور شد؛ در این قسمت به بررسی چند نمونه از این کاربردها می‌پردازیم. از جمله نمونه‌های این مفهوم کاربردی در ایران، می‌توان به اپلیکیشن سفارش غذای زودفود اشاره کرد که به نوعی زیر مجموعه‌ای از برنامه‌ی اسنپ فود می‌باشد. در این اپلیکیشن جذاب در سال 2016 و مصادف با زمان برگزاری بازی‌های فوتبال یورو، بازی‌هایی برگزار شد که از جمله‌ی این بازی‌ها می‌توان به بازی پنالتی اشاره کرد که کاربران با انجام این بازی و کسب امتیاز در مراحل مختلف و قرار گرفتن در رتبه‌های بالای کسب امتیاز، جایزه‌های جالبی را از طرف این اپلیکیشن دریافت می‌کردند. از جمله بازی‌های دیگری که توسط این اپلیکیشن برگزار شده است می‌توان به سنگ کاغذ قیچی اشاره کرد. نمونه‌ی دیگر گیمیفیکیشن که توسط بسیاری از شرکت‌ها و برندهای تولید کننده‌ی محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد این است که این شرکت‌ها با قرار دادن یک سری بلیت در محصولات خود که حاوی یک کد قرعه کشی می‌باشد، شانس شرکت در مسابقات بزرگ و برنده شدن جایزه‌های نفیس را به افراد مختلف می‌دهند؛ بدین طریق که افراد با جمع آوری تعدادی مشخص از این کارت‌ها، شانس بیشتری برای برنده شدن در قرعه کشی مورد نظر را خواهند داشت.
مثال‌های گیمیفیکیشن
پیش از این به کاربردهای بازی سازی در کشور خودمان ایران اشاره کردیم. در این قسمت به بررسی مثال‌هایی از گیمیفیکیشن یا بازی‌سازی و کاربردهای گسترده‌ی آن در جهان می‌پردازیم.
• از مثال‌های این ابزار جذاب می‌توان به سامسونگ نیشن اشاره کرد؛ شرکت سامسونگ در جهت جلب اعتماد کاربران و مشتریان خود، شبکه‌ای مجازی را با نام سامسونگ نیشن به وجود آورده است که در این شبکه مشتریان می‌توانند از طریق شرکت کردن در نظر سنجی‌های گوناگون و جذب امتیاز، جوایز نوین مختلفی را دریافت نمایند.
• از نمونه‌های دیگر بازی سازی که می‌توان به آن اشاره کرد، اپلیکیشن بازی است که توسط وبسایت evoke ابداع شده است و افراد با بازی در این اپلیکیشن و کسب امتیاز در آن، علاوه بر دریافت جایزه توجه بیشتری به مشکلات گوناگون فقرا و کمبود غذا و امکانات مناسب زندگی برای آن‌ها خواهند کرد.
• از نمونه‌های جذاب دیگر گیمیفیکیشن بازی Pain Squad است که کودکانی که به سرطان مبتلا شده‌اند، از طریق این بازی می‌توانند رویه‌ی درمانی خود را به آسانی طی کنند. بدین طریق که با این بازی پزشکان اطلاعات مختلف و مفیدی را درباره‌ی وضعیت بدنی این کودکان به دست آورده و در نتیجه رویه‌ی درمان با موفقیت بیشتری طی خواهد شد.
گیمیفیکیشن در بازاریابی
با مطالبی که تا کنون درباره‌ی گیمیفیکیشن ارائه شد، بطور حتم می‌توانید درباره‌ی کاربرد ویژه‌ی آن در بازاریابی و جذب مشتریان و مخاطبان برای کسب و کار خود پی ببرید. همانطور که اشاره کردیم از طریق بازی سازی می‌توان شرایطی را فراهم کرد، که مخاطبان و مشتریان حس بهتری نسبت به فعالیت و کار ما پیدا کنند و از این طریق بتوانند تعامل زیادتری با کسب و کار ما پیدا کنند. در واقع از این طریق می‌توان تمایل افراد و مشتریان را برای همکاری با کسب و کارمان و همچنین خرید کردن از ما افزایش دهیم. با بکارگیری گیمیفیکیشن یا بازی سازی در کسب و کار خود، باعث خواهیم شد که مخاطبان رغبت بیشتری برای ماندن در سایت ما و استفاده از خدمات ارائه شده در سایت پیدا کنند. بدین ترتیب هم تمایل مخاطبان به استفاده از خدمات ارائه شده توسط ما بیشتر می‌شود و هم این که مخاطبان حس و رغبت خود را با دوستان و آشنایان خود در میان گذاشته و باعث می‌شوند که آن‌ها نیز به استفاده از محصولات و خدمات ما تمایل و رغبت پیدا کنند. از نمونه‌های مختلف استفاده از گیمیفیکیشن در بازاریابی می‌توان به بکارگیری سیستم‌های امتیاز دهی، بکارگیری گردونه‌ی شانس و همچنین به اشتراک گذاشتن بازی‌ها و یا خدمات اشاره کرد که هر کدام از این روش‌ها به نوبه‌ی خود تاثیر بسزایی در بازاریابی و جذاب مخاطبان می‌گذارند. برای مثال از طریق گردونه‌ی شانس، مخاطبان امکان آن را پیدا خواهند کرد تا با به چالش کشیدن شانس خود نتایجی از برنده شدن و یا باختن خود را مشاهده کنند. از مثال‌های استفاده از بازی سازی در بازاریابی می‌توان به اپلیکیشن Nike+ و نا کجا آباد در اپلیکیشن اسنپ اشاره کرد. در ادامه به بررسی تاثیرات بی‌نظیر بازی سازی در عرصه‌ی بازاریابی دیجیتال می‌پردازیم.
گیمیفیکیشن در بازاریابی دیجیتال
از جمله کاربردهای اصلی گیمیفیکیشن، می‌توان به استفاده از آن در بازاریابی دیجیتال اشاره کرد. در واقع با بکارگیری آن در بازاریابی دیجیتالی، تحولی شگرف در این عرصه وجود آمده است. با آمارگیری‌های انجام شده در سال 2013، بیشتر شرکت‌ها و صاحبان کسب و کار در تجارت خود استفاده‌ی موثری از بازی سازی برای جذب کردن مشتریان و مخاطبان داشته‌اند و یا در صدد استفاده از آن بوده‌اند و تصمیمی قطعی برای بکارگیری آن داشته‌اند. با استفاده از گیمیفیکیشن در بازاریابی دیجیتالی، می‌توان رغبت و انگیزه‌ی مخاطبان و مشتریان را برای استفاده از خدمات و محصولات ارائه شده توسط شرکت یا کسب و کار خود را افزایش داد. بکارگیری این روش نوین در دیجیتال مارکتینگ، مزایای و مفاد بسیاری را به همراه دارد. با استفاده از بازی سازی، امکان این فراهم خواهد شد که با مخاطبان و مشتریان خود رابطه‌ای بسیار قوی و خوب و مستمر داشته باشید. از طرف دیگر با استفاده از این روش نوین، امکان این را دارید که مخاطبان و مشتریان خود را به مشارکت و همکاری کردن با خود دعوت نمایید و رابطه‌ای پر از اعتماد با آن‌ها برقرار نمایید. علاوه بر آن گیمیفیکیشن باعث می‌شود تا مخاطبان بر سر کسب امتیازها با یکدیگر به رقابت بپردازند و روحیه‌ی رقابتی خود را به چالش بکشند. با ایجاد این حس رقابتی و کسب امتیازها، افراد حس بهتری نسبت به خود و توانایی‌‌های خود پیدا خواهند کرد.
اصول طراحی گیمیفیکیشن بازی سازی
تا اینجا درباره‌ی کاربرد گسترده‌ی بازی وارسازی گیمیفیکیشن در کسب و کار مطالب مختلفی را ارائه دادیم؛ سوالی که ممکن است به ذهن شما خطور کند این است که، طراحی گیمیفیکیشن بازی سازی چگونه صورت می‌گیرد؟
برای این که کار طراحی را به درستی پیش ببریم، لازم است که اصول و قواعدی را در نظر داشته باشیم و به شکل گام به گام پیش برویم. در ابتدا باید متذکر شد که این ابزار بسیار کاربردی، ابزاری برای سرگرم کردن افراد است و هدف از طراحی آن، دستیابی به اهدافی به جز از سرگرم کردن است. برای طراحی این ابزار به شکلی درست و دقیق، باید حس سرگرم شدن و رقابت در کاربران و مخاطبان به وجود بیاید. پس لازم است اشاره کنیم که مراحل گوناگونی که برای طراحی این ابزار در نظر گرفته می‌شود، باید به شکلی درست طی شود که در نهایت به هدف اصلی یعنی متقاعد کردن کاربران برای استفاده از خدماتی که طراح ارائه می‌دهد بی‌انجامد. در ادامه به شکل دقیق‌تری به اصول طراحی بازی وارسازی گیمیفیکیشن در کسب و کار اشاره می‌کنیم.
- برای طراحی این ابزار به شکل اصولی و حرفه‌ای باید توجه کنید که لازم است بازی شما مشتری را به تغییر رفتار وادار کرده و باعث شود که حس مشتری تغییر پیدا کند. نکته‌ی اساسی این است که بازی وارسازی بدین معنی نیست که تمام عناصر ماهیت بازی گونه داشته باشند؛ در واقع طراحی باید به شیوه‌ای انجام شود که در کنار سرگرمی مخاطب، شما نیز به اهداف خود دست پیدا کنید.
- با طراحی درست این ابزار، باید باعث این شوید که تمایل و انگیزه‌ی مخاطبان جهت ارتباط گیری و اعتماد به شما بیشتر شود و مخاطبان به انجام اقدامات مورد نظر شما روی آورند.
- نکته‌ی مهم دیگر این است که برای بازی که طراحی کردید نقشه‌ای مناسب در نظر بگیرید، تا کاربران مراحل استفاده از خدمات شما را از طریق این نقشه بفهمند.
- اصل مهم دیگر برای طراحی حرفه‌ای و اصولی، انتخاب درست جوایز است؛ اگر که تخفیف‌های زیادی را به عنوان جایزه در نظر بگیرید، در آخر ممکن است باعث شوید که کسب و کار خودتان ضرر وارد شود. پس سعی کنید جوایزی متنوع را برگزینید.
- بازی طراحی شده باید روندی ساده و آسان داشته باشد؛ مراحل را به شکلی کوتاه و انجام شدنی طراحی کنید تا امکان گذر کردن از آن‌ها به روشی آسان وجود داشته باشد و افراد با انجام یک مرحله، سریعا به مرحله‌ی بعد رفته و حس رقابت و انجام تک تک مراحل در او ایجاد شود.
